Huawei Hadisesi

Huawei 2019'un ilk çeyreğinde, Apple ile Samsung'un arasına girerek, dünyanın ikinci büyük telefon üreticisi oldu. Bu 2010'dan beri Apple'ın üçüncü sıraya düştüğü ilk zaman dilimi.

2018'deki Ar-Ge harcaması 15.3 milyar dolar. (Microsoft 14.7, Apple:14.2, Intel 13.5) Çok büyük firma. Esasen network ürünleri ile ön plandaydı. Dünya telekominikasyon altyapısı Huawei olmadan yürümez diyorlar. Öte yandan son yıllarda dizüstü bilgisayar falan da yapmaya başladı ki güzel aletler. Telefonları zaten malum.

Ancak yıllardır hakkında bir casusluk dedikodusu vardı. Huawei network ekipmanları ile alakalı. Kurucu Ren Zhengfei askeriyeden binbaşı iken ayrılmış. Komünist Parti ile bağları güçlü imiş vs. Aynı şekilde Çin'li ZTE firmasının da patronu askeri kökenli imiş. ABD nispeten ufak ZTE'nin defterini zaten dürmüştü evvelden bizim haberimiz bile olmadan.

Bu durum sanki ABD cidden casusluk işinden bunlara takmış izlemini veriyor. Zira Xiaomi, One Plus, Meizu gibi firmalara elleyen yok. Ve hem Samsung hakikati de var. Gerçi Samsung'un mahkemelerde baya bi canını çıkardılar.

Her durumda ABD Huawei gibi bir deve fena bir tokat indirdi. Önce işletim sistemi, sonra işlemci arkasından SD, Wifi, RAM vs.

İnen şamarın sesinden tüm dünya irkildi. Ciddi bir uyanma ve aydınlanma yaşıyoruz.

İlk idrak edilen hakikat, üretimin firmalar arasında ne karmaşık alış-veriş ilişkileri sonucu gerçekleştiği. Aslında bu Apple-Samsung davaları sırasında da görülüyordu. Ancak burada dev firmanın devrilmesi mertebesindeki durum şaşırtıcı. Dünya'nın en büyük ikinci telefon üreticisi birçok farklı firmaya göbekten bağlı ve bu bağ kopunca sendelemek ve belki havlu atmak durumunda. (Bu noktada bazılarımızın sık sık "yerli mi milli mi, neden tamamını biz yapmıyoruz?" tabanlı yaklaşım şeklini tekrar masaya yatırması gerektiği de görülüyor. Yok güzel hayaller de, bir de binbir gece masalları var, daha gerçekçi.)

Androd işletim sistemini Google'dan alan Huawei, işletim sistemi olmadan ne yapabilir? Aslında Android açık kaynak kodlu bir yazılım. Dolayısı ile Google desteksiz Android ile yoluna devam etmeye kalkabilir. Ancak o durumda play store, youtube, google maps, gmail gibi uygulamalar ve Google'in güvenlik update vs. gibi destekleri olmayacak.

Play Store için alternatifler var (slideme.org, mobile9, samsung store, mobile9, opera store, mobango, aptoit). 900 bin uygulamasıyla Aptoit Store mesela, güvensiz bir ortam olsa da (hani bize de ambargo gelirse diye öğrenmiş olduk iyi oldu:) ). Huawei'in kendi ufak yollu uygulama havuzu varmış ve bir yandan Aptoit ile görüştüğüne dair haberler var. Eninde sonunda olmadı kendi sistemini geliştirerek bu uygulama havuzu işini çözecek. Bir de işin ilginç yanı, Çin'de zaten Google ürünleri yasak olduğundan orada işi kolay.

Burada işletim sistemi kadar uygulamaların da etken olduğunu bir kez daha görüyoruz. Zira zaten Windows'tan Linux'e geçme arzusuyla yananlar Office, Photoshop, Visual Studio gibi programlar yüzünden duraksıyor.

Öte yandan Huawei kendi işletim sistemimizi yapacağız dedi. Zaten evvelden başlarına bu gelir diye çalışmalara başlamışlar. Hongmeng OS veya kendi içlerinde Project Z diyorlarmış. Bu arada Huawei'in akıllı saatlerinde Android kullanmayıp Lite OS diye kendi işletim sistemlerini kullandıklarını da not edelim. Yani işletim sisteminde o kadar boş değiller. Ancak bu işte asıl mesele yazılım geliştiricileri kendi dünyasına çekmek. (Bu arada Samsung'un Tizen işletim sistemi de ilerleyişine devam ederken orada da aynı mesele var.)

Fakat ikinci darbe ARM'dan geldi. Huawei sürekli kendi işlemcisi Kirin'i üretmekle övünürdü. Lakin onun da tasarımı ARM mimarisine dayanıyor imiş (e ne olacaktı). Ve Huawei ARM'dan bu konuda ciddi destek alıyor imiş. ARM bu desteği kesiyor. (risc-v diye yeni bir mimari var. riscv.org. Ordan yürüse güzel olurdu:) )

Tamam işlemci konusunda da yoluna kaldığı yerden devam eder diye düşünmek isterken bir mevzu daha ortaya çıktı ki, orada ben artık havlu attım. O da işlemci tasarımını yaparken kullanılan programların da ABD firmalarına ait olması. (Cadence Design Systems, Synopsys.com)

Tam havlu attım derken üçüncü darbe geldi. "Huawei Wi-Fi Alliance, SD Birliği ve Diğer Standart Gruplarından Çıkarıldı" şeklinde haberi duyduktan sonra artık atacak havlu da kalmadı. Her ne kadar bu gruplardan çıkarılsa da teknolojileri kullanmaya devam edebiliyormuş. Sadece söz sahibi olamıyormuş.

Microsoft'un Huawei bilgisayarları web sitesinden kaldırmış olması ve Windows meselesi ve ayrıca Intel işlemcileri meselesi de var.

Sonuç olarak bu saldırıdan oldukça zor olmakla birlikte Huawei sağlam çıkarsa, birileri hapı yuttu demektir.

Bu olay teknoloji tarihi için çok önemli bir dönüm noktasıdır.

İşin tamamen başka boyutu, bu işten ABD şirketlerinin zararı. Sonuçta devlet zoruyla çok büyük bir müşteri kaybediyorlar. NASDAQ'ta Broadcom %6, Qualcomm %5, Intel %2.8 değer kaybetmiş (May 20) daha şimdiden. Ve bütün dünyada ABD şirketlerine karşı nahoş bir hissiyat oluşmuştur. ABD ürünleri kullanmak aynı zamanda uslu çocuk olmayı gerektirmektedir.

ABD şirketleri rahatsız edici seviyede ABD'deki politikacıların hegemonyasındadır. Bundan gerek ABD halkı, gerek ABD şirketleri rahatsız olduğundan işi katı ve dogmatik bir anti-ABD hareketine çevirmenin de bir manası yok.

https://www.bbc.com/news/business-46480208
https://www.cnet.com/news/huawei-gets-double-bad-news-from-sd-association-and-wi-fi-alliance/
https://www.businessinsider.com/huawei-android-alternative-os-details-2019-5
https://foreignpolicy.com/2018/07/25/congress-caves-to-trump-in-fight-over-chinas-zte/
https://pandaily.com/truth-behind-the-zte-ban-power-struggle-between-china-and-the-u-s/
https://www.huawei.com/tr/about-huawei/executives/board-of-directors/ren-zhengfei
https://www.aptoide.com/en/home
Is This The End Of Huawei?
https://www.reuters.com/article/us-usa-trade-china-huawei-analysis/tall-chip-tale-huaweis-backup-plans-leave-experts-unconvinced-idUSKCN1SN0YN
https://www.synopsys.com